Banenafspraak en social return: zoek de verschillen

Participatiewet

De Participatiewet houdt eenvoudig gezegd in dat mensen met een arbeidsbeperking begeleid moeten worden naar werk. En dat er tegenwoordig één regeling is voor wat we vroeger noemden: de mensen uit de bijstand (Wwb), de mensen met een sociale werkvoorzieningindicatie (Wsw) en de jong arbeidsgehandicapten (Wajong). Voorheen waren de gemeente, het sociale werkbedrijf of UWV verantwoordelijk voor de uitvoering van de verschillende wetten. Een andere belangrijke verandering in het kader van de Participatiewet is dat de uitvoering hiervan tegenwoordig geheel bij de gemeente ligt. Een persoon die niet zelfstandig in staat is wettelijk minimum loon te verdienen, een beperking heeft of arbeidsgehandicapt is meldt zich dus vanaf heden bij zijn of haar gemeente.

Banenafspraak

Afgelopen 1 april is de banenafspraak ingegaan, voortbordurend op het Sociaal Akkoord wat reeds in 2013 was afgesproken. De banenafspraak houdt in dat de overheid in samenwerking met het bedrijfsleven de komende 10 jaar 125.000 extra banen gaan creëren voor mensen met een grote afstand tot de arbeidsmarkt. 100.000 banen bij het bedrijfsleven in 10 jaar tijd en 25.000 extra banen bij de overheid in 8 jaar tijd. Er is een nulmeting gedaan op 1 januari 2013 en vervolgens is er een groeiscenario gemaakt tot 1 januari 2017. Het komt er op neer dat er in 2015 en 2016 de afgesproken aantallen van 9.000 nieuwe banen per jaar gecreëerd moeten zijn. Een baan staat overigens gelijk aan 25,5 uur per week.

Doelgroepenregister

Stel dat de overheid en het bedrijfsleven banen creëren om te voldoen aan de Participatiewet, dan nog moeten mensen aangemerkt zijn om mee te mogen tellen. Het gaat hier om het zogenaamde doelgroepenregister. UWV beheert dit register. Onder de doelgroep van de banenafspraak vallen:

• Wajongeren
• Mensen met een Wsw-indicatie
• Wiw/ID-banen
• Mensen die onder de Participatiewet vallen en van wie UWV - op verzoek van de gemeente - vaststelt dat zij niet 100% van het wettelijk minimumloon kunnen verdienen
• Leerlingen VSO/PRO (schoolverlaters tussen 10 september 2014 en 17 juli 2015)

Quotumregeling

Lukt het de overheid en bedrijfsleven niet om voor 1 januari 2017 de afgesproken aantallen van 9.000 nieuwe banen per jaar te halen, dan wordt er een quotumregeling ingesteld. Dit houdt in dat organisaties met meer dan 25 medewerkers (of 40.575 verloonde uren op jaarbasis) verplicht worden een bepaalde percentage mensen met een ziekte of handicap in dienst te nemen. Dit percentage is nu vastgesteld op 2,5 procent van het totale personeelsbestand, maar zou nog kunnen gaan afwijken. Voldoen werkgevers daar straks niet aan? Dan kan het zijn dat zij vanaf 2018 een quotumheffing van € 5.000,- per niet-ingevulde arbeidsplaats per jaar moeten betalen.

Social return & doelgroep

Met betrekking tot alle bovengenoemde onderwerpen komt er telkens één belangrijke vraag naar boven. Diverse bedrijven, die een verplichting social return hebben vanwege een gewonnen aanbesteding, stellen mij dagelijks de vraag of ze met de invulling social return gelijk ‘vinkjes kunnen zetten’ voor de banenafspraak. Ze willen immers voldoen aan de Participatiewet om de mogelijke quotumregeling (lees: andere verplichting) te voorkomen. Helaas moet ik iedere keer antwoorden dat de mensen die voor social return in aanmerking komen niet altijd een-op-een meetellen voor de banenafspraak. Dit komt omdat de social return doelgroep - gelukkig - veel breder is dan de mensen die nu aangemerkt zijn voor het doelgroepenregister. Want ook langdurig werklozen, mensen in de WW (langer dan 6 of 12 maanden), Nuggers (niet uitkeringsgerechtigden werkzoekenden) en leerlingen BOL/BBL niveau 1 en 2 vallen onder social return. Het komt ook doordat het nogal verschilt per gemeente, provincie, waterschap, woningcorporatie of zorginstelling hoe zij social return opnemen in de contracten en welke groepen mensen zij aan het werk willen helpen.

Prestatieladder Socialer Ondernemen

Bedrijven die al jaren duurzaam sociaal ondernemen hebben een tegengeluid laten horen naar aanleiding van de verplichting social return. Zij hebben behoefte aan een erkenning om te laten zien dat zij al reeds succesvol werken met mensen uit eerdergenoemde doelgroepen. Hiervoor is de Prestatieladder Socialer Ondernemen (PSO) in het leven geroepen, mede ontwikkeld door TNO. PSO is een keurmerk voor bedrijven die meer dan gemiddeld bijdragen aan het creëren van werkplekken voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. Er zijn kwantitatieve en kwalitatieve eisen waaraan een bedrijf moet voldoen en deze worden geaudit door certificerende instanties. Er is een aspirant-status en er zijn 3 tredes te behalen. Trede 3 is daarmee de hoogst haalbare. Hiermee kunnen werkgevers (niet alleen bedrijven, maar bijvoorbeeld ook gemeenten) aantonen dat zij sociaal ondernemer zijn. Maar de belangrijkste reden voor leveranciers om tegenwoordig PSO-gecertificeerd te (willen) zijn is de ontwikkeling dat PSO trede 2 steeds meer wordt opgenomen in aanbestedingen. Dus bij aanbestedingen blijft bijvoorbeeld de verplichting social return nog wel van kracht, maar kan er door middel van het PSO-certificaat trede 2 of hoger een vrijstelling social return verkregen worden.

Zoek de verschillen

Wat ik geprobeerd heb te verduidelijken is dat de beschreven onderwerpen allemaal een bepaalde samenhang hebben. Specifiek als het gaat om de banenafspraak en social return merken we dat er zowel wrijving als overlap bestaat. Schakel desgewenst met een adviseur/coördinator social return, PSO-distributeur of werkgeversservicepunt bij u in de buurt voor meer informatie. Leuker kunnen we het niet maken, wel helderder.